Καιροί «πολεμικοί», μα θα σας μιλήσω για μια ολίγον ξεχασμένη πολιτική έννοια.
Εννοώ το Ριζοσπαστικό Κέντρο. Προσοχή: δεν μιλώ για το λεγόμενο και «ακραίο Κέντρο», δηλαδή την επιθετική σύμφυση Νεοφιλελευθερισμού και του δόγματος «τάξη και ασφάλεια» με ολίγη από μάχη για τα δικαιώματα, αλλά για το παλιό καλό Ριζοσπαστικό Κέντρο που μοιάζει να έχει χάσει σήμερα τη φωνή του.
Ποιο όμως είναι αυτό, αν αυθαιρέτως ορίσουμε ως δομική του καταβολή τη μεταπολεμική Ελλάδα; Μα αυτό που εγγυάται και μάχεται για το κοινωνικό κράτος. Αυτό που εγγυάται και αγωνίζεται για το κεκτημένο της Δημοκρατίας. Αυτό που πάνω από όλα υπερασπίζεται τους θεσμούς και τη διάκριση των εξουσιών. Και θα αναρωτηθείτε: γιατί να μην το αποκαλούμε νέτα σκέτα Κέντρο; Γιατί επιμένουμε στο σημερινό μας σημείωμα με τον όρο «ριζοσπαστικό»; Μα γιατί σήμερα περισσότερο από ποτέ, είναι κατανοητό πως η έννοια της Δημοκρατίας - συστελλόμενη και διαστελλόμενη από τον κάθε φορά ταξικό και κοινωνικό συσχετισμό - βρίσκεται σε έναν μετεωρισμό.
Το Κέντρο, απ' τη φύση του συνθετικό και σταθεροποιητικό, δεν αρκεί από μόνο του. Η επαναριζοσπαστικοποίησή του, η νέα του μεγάλη μάχη για τη Δημοκρατία, αποτελεί το στοίχημα των ημερών. Μοιραία, σε αυτό θα συνυπάρξει με έτερα ριζοσπαστικά τμήματα της κοινωνίας που επίσης θα αντιλαμβάνονται πως η Δημοκρατία προϋποθέτει κοινωνική δικαιοσύνη και εξάλειψη ή τέλος πάντων πίεση κατά των ανισοτήτων. Πως η Δημοκρατία δεν είναι α λα καρτ, ούτε απλώς η αντιμετάθεση ρόλων στον κοινοβουλευτισμό. Πως η Δημοκρατία δεν συμβαδίζει με κοινωνική καταστολή ή με τη μισαλλοδοξία. Με τον εθνικισμό ή τον ρατσισμό ή με τον άκοπο κοσμοπολιτισμό (που βλέπει τα πάντα ως άχρονα και άτοπα θραύσματα).
Δύσκολος ο ρόλος ενός τέτοιου πολιτικού χώρου και μπορεί επίσης κάποιος να αναρωτηθεί: Χωράει σήμερα, στις συμπληγάδες του νέου δικομματισμού, ένα Ριζοσπαστικό Κέντρο ή καθένας εκ των πόλων θα λεηλατήσει ένα μέρος του;
Κι όμως: αν ένα μέρος του πάλαι ποτέ Κέντρου έχει ήδη κλειδώσει να στηρίξει τον Κυριάκο Μητσοτάκη κι ένα άλλο τον Αλέξη Τσίπρα, αυτομάτως δεν είναι πια Κέντρο αφού εκχωρείται και δανείζεται στο εκάστοτε αφήγημα. Μπορεί επίσης κάποιος να αναρωτηθεί: Μα αν στέκεται μόνο του το Ριζοσπαστικό Κέντρο, γιατί δεν εκφράζεται σήμερα με κάποιο κόμμα; Το Κίνημα Αλλαγής (ακόμη) καταγράφεται ως Σοσιαλδημοκρατία, άρα δεν καταχωρείται εδώ. Η Ενωση Κεντρώων (παρά το όνομα) μάλλον περιγράφεται με όρους αιρετικού δεξιόστροφου και συγκυριακού χώρου που απλώς εκταμίευσε μια δυσαρέσκεια.
Τυπικά λοιπόν, το Ριζοσπαστικό Κέντρο θα πρέπει μάλλον να το αναζητήσουμε ως κοινωνική δυναμική, παρά ως πολιτική εκπεφρασμένη ομάδα. Κι όμως: σήμερα που οι δύο μονομάχοι μοιάζουν να συνθλίβουν ή να ενσωματώνουν κάθε ενδιάμεση φωνή (παύοντας αυτή να είναι και ενδιάμεση), το παιχνίδι καθόλου τυχαία παίζεται ή θα παιχθεί στον χώρο του Ριζοσπαστικού Κέντρου. Μεταπολιτευτικά, όποιος κέρδιζε αυτόν τον χώρο, κέρδιζε και τις εκλογές. Ακόμη και ο ριζοσπαστικός ΣΥΡΙΖΑ του Ιανουαρίου του 2015, πήρε μέρος του και βέβαια το ακόμη πιο ριζοσπαστικό ΠΑΣΟΚ του 1981. Η Αριστερά και η Δεξιά ξέρουν πολύ καλά ποιον ή ποιους θα ψηφίσουν. Ακόμη και σήμερα όμως, που η πόλωση κλιμακώνεται, αυτές οι δεξαμενές δεν αρκούν. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, τον τόνο θα δώσει το Ριζοσπαστικό Κέντρο. Η νέα μαχητική σύνθεση στο Κέντρο. Αυτοτελής πολιτικός χώρος δεν μπορεί να προκύψει. Μπορεί όμως το Ριζοσπαστικό Κέντρο ως χώρος και ως ηγεμονία να κεντροποιεί τη νέα Αριστερά και να ριζοσπαστικοποιεί προοδευτικά την παραδοσιακή δεξιά παράταξη. Δεν θα είναι λίγο.